# Yazılım Engelleme
**Yazılım engelleme**, bir sistemde belirli yazılımların çalıştırılmasını veya yüklenmesini önleme işlemidir. Bu işlem, güvenlik, uyumluluk, performans veya yönetimsel nedenlerle gerçekleştirilebilir.
## İçindekiler
1. [Giriş](#giriş)
2. [Yazılım Engellemenin Nedenleri](#yazılım-engellemenin-nedenleri)
* [Güvenlik](#güvenlik)
* [Uyumluluk](#uyumluluk)
* [Performans](#performans)
* [Yönetim](#yönetim)
3. [Yazılım Engelleme Yöntemleri](#yazılım-engelleme-yöntemleri)
* [Beyaz Liste (İzin Verilenler Listesi)](#beyaz-liste-izin-verilenler-listesi)
* [Kara Liste (Engellenenler Listesi)](#kara-liste-engellenenler-listesi)
* [Uygulama Kontrolü (Application Control)](#uygulama-kontrolü-application-control)
* [Grup İlkesi (Group Policy)](#grup-ilkesi-group-policy)
* [Yazılım Kısıtlama İlkeleri (Software Restriction Policies)](#yazılım-kısıtlama-ilkeleri-software-restriction-policies)
* [Sanal Alan (Sandbox)](#sanal-alan-sandbox)
* [Anti-Virüs Yazılımları ve Güvenlik Duvarları](#anti-virüs-yazılımları-ve-güvenlik-duvarları)
4. [Yazılım Engellemenin Faydaları ve Dezavantajları](#yazılım-engellemenin-faydaları-ve-dezavantajları)
* [Faydaları](#faydaları)
* [Dezavantajları](#dezavantajları)
5. [Yazılım Engelleme Araçları](#yazılım-engelleme-araçları)
6. [Yazılım Engelleme ve Uyumluluk Standartları](#yazılım-engelleme-ve-uyumluluk-standartları)
7. [Gelecekteki Eğilimler](#gelecekteki-eğilimler)
8. [Ayrıca Bakınız](#ayrıca-bakınız)
9. [Kaynakça](#kaynakça)
## 1. Giriş
Yazılım engelleme, modern [siber güvenlik](https://www.nedemek.page/kavramlar/siber%20güvenlik) stratejilerinin önemli bir parçasıdır. Özellikle kurumsal ortamlarda, bilgi güvenliğini sağlamak, uyumluluk gereksinimlerini karşılamak ve sistem performansını optimize etmek amacıyla yaygın olarak kullanılır. Bu makale, yazılım engellemenin ne olduğunu, neden önemli olduğunu, hangi yöntemlerle uygulandığını ve bu konuda bilinmesi gereken diğer önemli detayları kapsamlı bir şekilde inceleyecektir.
## 2. Yazılım Engellemenin Nedenleri
### Güvenlik
* **Kötü Amaçlı Yazılımların (Malware) Engellenmesi:** Yazılım engelleme, [virüsler](https://www.nedemek.page/kavramlar/virüsler), [truva atları](https://www.nedemek.page/kavramlar/truva%20atları), [fidye yazılımları](https://www.nedemek.page/kavramlar/fidye%20yazılımları) gibi zararlı yazılımların sisteme bulaşmasını önler. Bu tür yazılımların engellenmesi, veri ihlallerini ve sistem hasarlarını minimize eder.
* **Yetkisiz Uygulamaların Kullanımının Önlenmesi:** Çalışanların veya kullanıcıların, şirket politikalarına aykırı veya güvenlik açıkları içeren uygulamaları yüklemesini ve kullanmasını engeller.
* **Sıfır Gün Açıklarının (Zero-Day Exploits) Azaltılması:** Yeni keşfedilen ve henüz yaması yayınlanmamış güvenlik açıklarından yararlanan saldırıları engellemeye yardımcı olur.
### Uyumluluk
* **Yasal ve Düzenleyici Gereksinimlere Uygunluk:** Bazı endüstriler, belirli yazılımların kullanımını kısıtlamayı veya engellemeyi gerektiren yasal düzenlemelere tabidir (örneğin, finans, sağlık).
* **Kurumsal Politikalara Uygunluk:** Şirketler, güvenlik politikaları veya [veri gizliliği](https://www.nedemek.page/kavramlar/veri%20gizliliği) gereksinimleri nedeniyle belirli yazılımların kullanımını yasaklayabilir.
### Performans
* **Sistem Kaynaklarının Verimli Kullanımı:** Gereksiz veya kaynak yoğun uygulamaların çalıştırılmasını engelleyerek sistem performansını artırır.
* **Uygulama Çakışmalarının Önlenmesi:** Birbirleriyle uyumsuz olan veya çakışan yazılımların çalışmasını engelleyerek sistem kararlılığını sağlar.
### Yönetim
* **Merkezi Yönetim ve Kontrol:** IT yöneticilerine, tüm sistemler üzerindeki yazılım kullanımını merkezi olarak yönetme ve kontrol etme imkanı tanır.
* **Standartlaştırma:** Sistemlerde kullanılan yazılımları standartlaştırarak, destek ve bakım maliyetlerini azaltır.
## 3. Yazılım Engelleme Yöntemleri
### Beyaz Liste (İzin Verilenler Listesi)
* **Tanım:** Yalnızca belirli ve güvenilir olduğu bilinen yazılımların çalıştırılmasına izin veren bir yaklaşımdır. Diğer tüm yazılımlar varsayılan olarak engellenir.
* **Nasıl Çalışır:** IT yöneticileri, sistemlerde çalışmasına izin verilen uygulamaların bir listesini oluşturur ve yalnızca bu uygulamaların çalıştırılmasına izin verir.
* **Avantajları:** Güvenlik açısından en sıkı kontrolü sağlar. Kötü amaçlı yazılımların ve yetkisiz uygulamaların sisteme girmesini büyük ölçüde engeller.
* **Dezavantajları:** Başlangıçta çok fazla yapılandırma gerektirebilir. Yeni uygulamaların eklenmesi veya güncellenmesi zaman alabilir. Kullanıcı deneyimini olumsuz etkileyebilir.
### Kara Liste (Engellenenler Listesi)
* **Tanım:** Bilinen kötü amaçlı veya istenmeyen yazılımların bir listesini tutar ve bu yazılımların çalıştırılmasını engeller.
* **Nasıl Çalışır:** Sistem, çalıştırılmak istenen yazılımı kara listedeki yazılımlarla karşılaştırır. Eğer yazılım listede varsa, çalıştırılması engellenir.
* **Avantajları:** Kurulumu ve yönetimi beyaz listeye göre daha kolaydır.
* **Dezavantajları:** Yalnızca bilinen tehditlere karşı koruma sağlar. Yeni ve bilinmeyen kötü amaçlı yazılımlara karşı etkili değildir. Kara listenin sürekli güncellenmesi gerekir.
### Uygulama Kontrolü (Application Control)
* **Tanım:** Yazılımların çalıştırılmasını izin verilen veya engellenen kurallara göre yöneten bir teknolojidir.
* **Nasıl Çalışır:** Yazılımların [hash değerleri](https://www.nedemek.page/kavramlar/hash%20değerleri), dijital imzaları, yolları veya diğer özellikleri temel alınarak kurallar tanımlanır. Bu kurallar, hangi yazılımların çalıştırılacağına veya engelleneceğine karar verir.
* **Avantajları:** Hem beyaz liste hem de kara liste yaklaşımlarını destekleyebilir. Daha esnek ve detaylı kontrol imkanı sunar.
* **Dezavantajları:** Doğru yapılandırma ve sürekli izleme gerektirir. Yanlış yapılandırma, sistemlerin çalışmasını engelleyebilir.
### Grup İlkesi (Group Policy)
* **Tanım:** [Windows](https://www.nedemek.page/kavramlar/windows) tabanlı ağlarda, kullanıcı ve bilgisayar ayarlarını merkezi olarak yönetmek için kullanılan bir özelliktir.
* **Nasıl Çalışır:** Grup ilkesi, yazılım yükleme ve çalıştırma izinlerini kontrol etmek için kullanılabilir. IT yöneticileri, belirli yazılımların yüklenmesini veya çalıştırılmasını engellemek için grup ilkelerini yapılandırabilir.
* **Avantajları:** Merkezi yönetim imkanı sunar. Mevcut Windows altyapısıyla entegre çalışır.
* **Dezavantajları:** Yalnızca Windows ortamlarında geçerlidir. Karmaşık yapılandırma gerektirebilir.
### Yazılım Kısıtlama İlkeleri (Software Restriction Policies)
* **Tanım:** Windows işletim sistemlerinde, yazılımların çalıştırılmasını kısıtlamak için kullanılan bir güvenlik özelliğidir. Grup ilkesinin bir parçasıdır.
* **Nasıl Çalışır:** Yazılımların hash değerleri, sertifikaları, yolları veya ağ bölgeleri temel alınarak kurallar tanımlanır. Bu kurallar, hangi yazılımların çalıştırılacağına veya engelleneceğine karar verir.
* **Avantajları:** Ek bir yazılım yüklemesi gerektirmez. Windows işletim sistemine entegre olarak gelir.
* **Dezavantajları:** Uygulama kontrolü kadar esnek ve detaylı değildir. Yönetimi zaman alıcı olabilir.
### Sanal Alan (Sandbox)
* **Tanım:** Yazılımların izole bir ortamda çalıştırılmasını sağlayan bir teknolojidir. Bu sayede, yazılımın sisteme zarar vermesi veya yetkisiz erişim sağlaması engellenir.
* **Nasıl Çalışır:** Şüpheli veya güvenilmeyen yazılımlar, sanal bir ortamda çalıştırılır. Bu ortam, sistemin geri kalanından izole edilmiştir. Yazılımın yaptığı değişiklikler veya zararlı faaliyetler, sanal ortamla sınırlı kalır.
* **Avantajları:** Şüpheli yazılımların güvenli bir şekilde test edilmesini sağlar. Sisteme zarar verme riskini ortadan kaldırır.
* **Dezavantajları:** Performans sorunlarına neden olabilir. Bazı uygulamaların sanal ortamda düzgün çalışmasını engelleyebilir.
### Anti-Virüs Yazılımları ve Güvenlik Duvarları
* **Tanım:** [Anti-virüs yazılımları](https://www.nedemek.page/kavramlar/anti-virüs%20yazılımları), bilinen kötü amaçlı yazılımları tespit etmek ve engellemek için tasarlanmıştır. [Güvenlik duvarları](https://www.nedemek.page/kavramlar/güvenlik%20duvarları) ise ağ trafiğini izleyerek yetkisiz erişimleri engeller.
* **Nasıl Çalışır:** Anti-virüs yazılımları, dosyaları ve sistem aktivitelerini sürekli olarak tarar. Kötü amaçlı yazılımları tespit ettiğinde, bunları karantinaya alır veya siler. Güvenlik duvarları ise ağ trafiğini önceden tanımlanmış kurallara göre filtreler. Yetkisiz erişim girişimlerini engeller.
* **Avantajları:** Kötü amaçlı yazılımlara karşı temel bir koruma sağlar. Ağ güvenliğini artırır.
* **Dezavantajları:** Yalnızca bilinen tehditlere karşı etkilidir. Yeni ve bilinmeyen kötü amaçlı yazılımlara karşı yetersiz kalabilir. Sürekli güncellenmeleri gerekir.
## 4. Yazılım Engellemenin Faydaları ve Dezavantajları
### Faydaları
* **Geliştirilmiş Güvenlik:** Kötü amaçlı yazılımların ve yetkisiz uygulamaların sisteme bulaşmasını önler.
* **Artan Sistem Performansı:** Gereksiz ve kaynak yoğun uygulamaların çalıştırılmasını engelleyerek sistem performansını artırır.
* **Azaltılmış Destek Maliyetleri:** Standartlaştırılmış yazılım ortamı, destek ve bakım maliyetlerini azaltır.
* **Uyumluluk:** Yasal ve düzenleyici gereksinimlere uyumu kolaylaştırır.
* **Merkezi Yönetim:** IT yöneticilerine, tüm sistemler üzerindeki yazılım kullanımını merkezi olarak yönetme ve kontrol etme imkanı tanır.
### Dezavantajları
* **Yüksek Başlangıç Maliyetleri:** Yazılım engelleme çözümlerinin kurulumu ve yapılandırılması maliyetli olabilir.
* **Yönetim Karmaşıklığı:** Doğru yapılandırma ve sürekli izleme gerektirir.
* **Kullanıcı Deneyimi Üzerindeki Etkisi:** Bazı kullanıcıların alıştığı veya ihtiyaç duyduğu uygulamaların engellenmesi, kullanıcı deneyimini olumsuz etkileyebilir.
* **Esneklik Eksikliği:** Beyaz liste gibi sıkı engelleme yöntemleri, yeni uygulamaların eklenmesini veya güncellenmesini zorlaştırabilir.
* **Yanlış Pozitifler:** Güvenli yazılımların yanlışlıkla engellenmesi, sistemlerin çalışmasını engelleyebilir.
## 5. Yazılım Engelleme Araçları
Piyasada çeşitli yazılım engelleme araçları bulunmaktadır. Bu araçlar, farklı özellikler ve yetenekler sunar. İşte bazı popüler yazılım engelleme araçları:
* **Microsoft AppLocker:** Windows işletim sistemine entegre bir uygulama kontrolü çözümüdür.
* **Carbon Black App Control:** Uç nokta koruma ve uygulama kontrolü sağlar.
* **Symantec Endpoint Protection:** Kapsamlı bir güvenlik çözümü olup, uygulama kontrolü özelliklerini de içerir.
* **Ivanti Application Control:** Uygulama kontrolü ve ayrıcalık yönetimi sağlar.
* **Bit9 + Carbon Black:** (VMware Carbon Black tarafından satın alındı) Uç nokta koruma ve uygulama kontrolü sunar.
## 6. Yazılım Engelleme ve Uyumluluk Standartları
Yazılım engelleme, çeşitli uyumluluk standartlarını karşılamak için önemli bir araçtır. İşte bazı önemli uyumluluk standartları:
* **PCI DSS (Payment Card Industry Data Security Standard):** Kredi kartı bilgilerini korumak için belirlenmiş bir standarttır.
* **HIPAA (Health Insurance Portability and Accountability Act):** Sağlık bilgilerini korumak için belirlenmiş bir yasadır.
* **GDPR (General Data Protection Regulation):** Avrupa Birliği vatandaşlarının kişisel verilerini korumak için belirlenmiş bir düzenlemedir.
* **NIST (National Institute of Standards and Technology):** ABD hükümeti tarafından geliştirilen bir dizi siber güvenlik standardıdır.
## 7. Gelecekteki Eğilimler
Yazılım engelleme alanında gelecekteki eğilimler şunları içerebilir:
* **Yapay Zeka (AI) ve Makine Öğrenimi (ML) Kullanımı:** AI ve ML, yazılım engelleme sistemlerinin tehditleri daha hızlı ve doğru bir şekilde tespit etmesine yardımcı olabilir.
* **Bulut Tabanlı Çözümler:** Bulut tabanlı yazılım engelleme çözümleri, daha esnek ve ölçeklenebilir bir koruma sağlayabilir.
* **Uç Nokta Algılama ve Müdahale (EDR) Entegrasyonu:** EDR sistemleriyle entegre edilmiş yazılım engelleme çözümleri, daha kapsamlı bir tehdit koruması sunabilir.
* **Sıfır Güven (Zero Trust) Yaklaşımı:** Sıfır güven mimarisi, her kullanıcının ve cihazın kimliğini doğrulayarak ve yetkilendirerek güvenliği artırır. Yazılım engelleme, sıfır güven yaklaşımının önemli bir bileşeni olabilir.
## 8. Ayrıca Bakınız
* [Siber Güvenlik](https://www.nedemek.page/kavramlar/siber%20güvenlik)
* [Kötü Amaçlı Yazılım](https://www.nedemek.page/kavramlar/kötü%20amaçlı%20yazılım)
* [Anti-Virüs Yazılımı](https://www.nedemek.page/kavramlar/anti-virüs%20yazılımı)
* [Güvenlik Duvarı](https://www.nedemek.page/kavramlar/güvenlik%20duvarı)
* [Veri Gizliliği](https://www.nedemek.page/kavramlar/veri%20gizliliği)
## 9. Kaynakça
* [Microsoft AppLocker Documentation](https://docs.microsoft.com/en-us/windows/security/threat-protection/applocker/applocker-overview)
* [NIST Application Whitelisting Guidance](https://csrc.nist.gov/Projects/Application-Whitelisting)